Autenticar
Main menu

A AEG utiliza cookies para o melhor funcionamento do portal.

O uso deste site implica a aceitaçom do uso das ditas cookies. Podes obter mais informaçom aqui

Aceitar
Como matar índios com giz e apagador

Como matar índios com giz e apagador

Interessante texto sobre a realidade das línguas indígenas no Brasil.

José Ribamar Bessa Freire

Por que hoje é tão alto o índice de suicídio entre os índios que originalmente desconheciam tal prática? Segundo o estudioso da língua Tukano, padre Casimiro Béksta, aqui citado na semana passada, não existe sequer tradução para tal palavra na maioria das línguas indígenas. Os pesquisadores que estudaram o suicídio de índios citam diversas causas relacionadas à terra, religião, economia, políticas de saúde e de educação, entre outras. Destacamos aqui uma delas vinculada às línguas e a seu uso na escola.

São faladas 23 línguas em São Gabriel da Cachoeira, no Rio Negro (AM), que, entre os mais de cinco mil municípios brasileiros, lidera o ranking de suicídios de índios no Brasil (Mapa da Violência - Diário do Amazonas, 9/10/2014). A taxa de suicídios lá é dez vezes maior do que a média nacional. Entre 2008 e 2012, foram 50 casos por 100 mil habitantes, enquanto a média brasileira é de 5,3 suicídios. Entre os suicidas de São Gabriel, 93% são índios que se enforcaram ou se envenenaram com timbó.

- O que está acontecendo é um extermínio - afirmou o médico Carlos Felipe D´Oliveira, da Rede Brasileira de Prevenção ao Suicídio. Em janeiro deste ano, essas mortes, assim como as ocorridas em municípios de Mato Grosso do Sul, foram discutidas em Brasília no Fórum Brasileiro sobre Suicídio, que encaminhou minuta ao Congresso Nacional pedindo ações de prevenção e criação de políticas públicas para reduzir a incidência de suicídios. A proposta certamente ficará engavetada pelo deputado Eduardo Cunha (vixe, vixe), se ninguém ficar mordendo seu calcanhar ou se ele não cair antes derrubado pelas acusações de corrupção.

A "souffrance"

Entre as políticas públicas, estão as políticas de línguas. O tratamento que a sociedade dispensa às línguas interfere no índice de suicídio, se for correta a hipótese do linguista e antropólogo belga André-Marcel d´Ans (1938-2008). Ex-professor da Universidade de Paris VII, ele estudou os mitos dos índios Kaxinawá da Amazônia peruana, onde viveu por mais de seis anos. No seu artigo "Linguagem e Patologia Social", usa a categoria "souffrance" para explicar o sofrimento e o desespero provocados pelas tensões e conflitos linguísticos, que podem provocar o suicídio.

taxA "souffrance" - diz ele - é um tipo de sofrimento patológico, que não é resultado de nenhuma anomalia individual, mas provém de uma alteração funcional da situação linguística. Ela se dá quando se obriga alguém a usar uma língua que não é sua língua materna, num contexto de discriminação e preconceito. Cita o caso de um Yaminawa que havia sido alfabetizado, na marra, por missionários católicos, e contraiu a "souffrance".

Segundo D´Ans, essas anomalias atingem tanto o corpo como o psiquismo, originadas pelas tensões e conflitos que provocam os impasses linguísticos, “gerando um desespero que pode chegar, nos casos mais graves, a condutas violentas e/ou suicidárias”. Ele estabelece assim uma relação entre o uso da língua materna e o psiquismo dos indivíduos. Para não morrer de fome, não basta um pedaço de pão, é preciso assegurar o direito de cada um ter o pão em sua língua materna, como no poema de Vallejo escrito quando vivia na França.

Uma visão histórica sobre as políticas de línguas na região e seu uso na escola nos dão uma dimensão do estrago, conforme revelam os relatórios do poeta Gonçalves Dias que foi nomeado pelo presidente da Província do Amazonas, em 1861, para o cargo de visitador das escolas públicas de primeiras letras. Ele viajou pelos rios Solimões e Negro, visitou escolas e fez uma etnografia da sala de aula. Conversou com professores, folheou cadernos de alunos, assistiu aulas, elaborou um censo escolar, observou o calendário, currículo, livros didáticos, tudo.

O Apagamento

Uma conclusão de Gonçalves Dias é que a escola não funcionava no Amazonas, porque as aulas eram dada em português, mas a maioria da população desconhecia esta língua e falava, além de um idioma indígena, a Língua Geral ou Nheengatu. Mesmo assim, o poeta recomenda ao Presidente da Província que mantenha o português, pois “a vantagem da frequência das escolas estaria principalmente em se desabituarem da Língua Geral, que falam sempre em casa e nas ruas, e em toda parte”. Quer dizer, uma das funções da escola era mesmo apagar essas línguas consideradas "bárbaras, pobres e sujas".

Desta forma, os alunos continuariam excluídos do conhecimento escolar, mas para o poeta avaliador das escolas. mais importante do que o conteúdo das disciplinas era impedir o uso das línguas indígenas e impor o português:

"No falar a língua portuguesa já vai uma grande vantagem, e tal que, quando mesmo os meninos não fossem à escola para outra coisa, ainda assim conviria na atualidade e ficaria ainda sendo conveniente por bastante tempo, que o governo com esse fim criasse e sustentasse as escolas primárias do Solimões”.

Não dispomos de dados precisos sobre os suicídios de indígenas no Amazonas no séc. XIX. No entanto, depois de 1950, tanto no Solimões quanto no Negro, existem registros nos jornais e nos boletins policiais, evidenciando como se pode matar índio com giz e apagador. Tais dados podem ser correlacionados com as avaliações dos internatos criados pelos salesianos na região, cujo objetivo era, como o proposto por Gonçalves Dias, apagar as línguas indígenas em nome de uma "unidade nacional".

No entanto, não são apenas as escolas onde estudam os índios as criadoras de "souffrance". Houve um avanço e hoje já existem escolas bilingues que procuram valorizar as línguas indígenas como línguas de instrução nas primeiras séries. Mas isto de nada serve se esses índios, quando entram em contato com a sociedade nacional, sofrem discriminação de brasileiros preconceituosos, que frequentaram escolas onde não aprenderam a respeitar as línguas e culturas indígenas.

Por isso, o XXVIII Simpósio Nacional de História realizado nesta semana em Florianópolis aprovou em sessão plenária a moção encaminhada ao Conselho Nacional de Educação, solicitando regulamentação da Lei 11.645/2008, que determinou a inclusão do Ensino de História e Cultura Indígena na Educação Básica. Os profissionais da área estão exigindo a formulação de orientações e diretrizes pedagógicas, bem como a criação de disciplinas nos cursos universitários de História e Pedagogia que formem e atualizem os professores para implementar a lei.

Enquanto isso não for feito, o problema tende a se agravar. A imagem mais acabada da "souffrance" é a notícia "Dois ticunas se suicidam" publicada no Jornal do Brasil (19/08/1991). Um deles, Artur Gabriel, 32 anos, tio do vice-capitão da Comunidade de Umariaçu, Waldir Mendes, se enforcou cantando. Em língua ticuna, segundo seu sobrinho:
"Na manhã do dia 6 de agosto, depois de passar a noite inteira entoando canções indígenas, com uma garrafa de cachaça ao lado, Gabriel apareceu enforcado no fundo do quintal, pendurado a uma árvore".

Fonte: Taqui Pra Ti.

Última modificação emTerça, 23 Fevereiro 2016 23:41
Avalie este item
(1 Voto)

4311 comentários

  • legitimate coinbase accounts for sale

    Purchasing a verified Coinbase account offers a plethora of benefits for crypto enthusiasts.
    It simplifies transacting, trading, and storing virtual currencies in a secure manner.
    Moreover, a verified account assures you are in line with
    regulatory compliance, ensuring legitimacy and transparency in your crypto dealings.
    Remember, purchasing such an account is not merely acquiring a
    digital wallet, but availing a comprehensive, credible platform for
    your cryptocurrency management needs. Choose wisely!

  • purchase safe Binance account

    Buying a verified Binance account is a great move for anyone interested
    in jumping into the world of cryptocurrency trading.
    Binance is one of the largest and most reliable crypto exchanges
    globally, known for its diversification options and sophisticated features.

    Having a verified account allows you to trade large amounts of
    cryptocurrency, enables faster transactions, and delivers a broader
    range of functionalities than unverified accounts.
    It's also a solid way to boost your security, as Binance's verification process comes with
    advanced safeguard measures to protect your assets.
    Additionally, it provides a smooth trading experience without any unnecessary interruptions or restrictions,
    fostering seamless crypto trading.

  • protected coinbase account for sale

    Buying a verified Coinbase account grants access to a premier cryptocurrency platform.

    With your account, you can trade, buy or sell a diverse range of cryptocurrencies.
    Verification ensures safety, mitigating potential risks and fraudulent activities.

    Additionally, it simplifies transactions empowering you with seamless movement of funds
    across borders, assuring you a secure, simple and swift
    cryptocurrency experience on a global scale.

  • purchase Wise account verified

    Having a verified Wise account provides immense advantages for sending and
    receiving money globally. This digital platform,
    previously known as TransferWise, maintains a transparent approach with low,
    upfront charges, real exchange rates, and quick transactions.

    Purchasing verification fosters trust, increasing your transaction limits and
    heightening account security. The process is
    easy and involves submitting required documents digitally.

    Investing in a verified Wise account is a wise decision for hassle-free cross-border transactions.
    Choose Wise and enjoy seamless financial exchanges.

  • Wise verified account shopping

    Are you seeking swift, safe, and economically friendly money transfers?
    A verified Wise (formerly Transferwise) account is your solution. Buying
    a verified Wise account allows immediate access to its benefits.

    Enjoy seamless global transactions with minimized fees,
    real exchange rates, and enhanced security. Moreover, it eliminates the need for excessive documentation and long verification processes.
    This would be a worthy investment for businesses and individuals aiming for efficiency in international financial
    dealings. Buy a verified Wise account today and step into a hassle-free world of money transfers.

  • Bitfinex account with verification

    Investing in cryptocurrencies is a popular trend,
    and Bitfinex is a platform that enables you to trade digital coins.
    However, having a verified account guarantees safer transactions.

    When you buy a verified Bitfinex account, you essentially buy credibility, security, and
    expedited processing times. It eliminates the need for you to go through the lengthy
    verification process and allows you instant access to trading.
    Besides quicker transactions, it also provides
    higher withdrawal limits, making it beneficial for heavy traders.
    Hence, buying a verified account offers practicality for serious,
    strategic, and bulk traders. While buying, ensure you go through legal and trustworthy sources to
    avoid scams or harmful schemes. A transparent and comprehensive process contributes to hassle-free trading in the
    volatile but exciting world of cryptocurrencies.

  • Verified Revolut account for sale online

    Buying a verified Revolut account can bring simplification to your financial life.
    Access to a wide range of essential financial services such as instant global payments,
    personal loans, budgeting tools, and cryptocurrency exchange features makes it appealing.
    Verification ensures security, granting only you access to your funds.

    With a verified Revolut account, you can enjoy seamless transactions, safeguard your
    earnings, and maintain control of your finances.
    Remember, owning a verified account is a compliance requirement and
    not an optional convenience. It's a one-time process that reaffirms Revolut's
    commitment to keeping its banking platform safe, secure, and devoid of illicit activities.

    So get your account verified and enjoy the sublime flexibility and control Revolut
    offers.

  • купить диплом вуза в москве
  • buy international Payoneer account

    Purchasing a verified Payoneer account proves highly beneficial as
    it offers you a flexible, secure, efficient way to receive online
    payments globally. It supports over 150 currencies, adding to
    your business's international outreach. Therefore, if you're unable
    to verify your Payoneer account for some reasons, buying a reputable,
    already verified account can be an excellent option. Ensure you're purchasing from a trusted source to avoid fraudulent activities,
    always remember safety first. With a verified Payoneer account,
    enjoy swift transactions and expand your business worldwide.

  • buy business Payoneer account

    Purchasing a verified Payoneer account can simplify your online financial transactions.

    By owning a verified Payoneer account, you gain access to diverse features such as secure online payments and money transfers.
    The verification process ensures your account's safety and integrity.

    It also boosts the trust level between you and your transaction counterparts.
    Additionally, it allows you to accept payments from most of the freelance platforms and withdraw from ATMs worldwide.
    So, investing in a verified Payoneer account transcends the
    boundaries, enabling you to manage your transactions hassle-free.

Deixe um comentário

Certifique-se de preencher os campos indicados com (*). Não é permitido código HTML.

voltar ao topo

Facebook Twitter RSS Global